اثر پساب شهری شهرکرد بر رشد، عملکرد و تجمع فلزات سنگین سرب و کادمیوم در گیاهان دارویی بادرنجبویه officinalis) (melissa و آویشن باغی (thymus vulgaris l.)

امروزه به دلیل خشکسالی و کمبود آب، استفاده از آب های با کیفیت پایین به ویژه فاضلاب شهری که زمانی یک منبع آلودگی تلقی می گردید به عنوان منبعی سرشار از عناصر غذایی جهت آبیاری گیاهان مورد توجه قرار گرفته است. از جمله مشکلات مصرف مداوم پساب، تجمع عناصر سنگین و سمی در خاک و گیاه است. پژوهش حاضر جهت ارزیابی تاثیر پساب شهری شهرکرد بر رشد، عملکرد و تجمع عناصر سنگین (سرب و کادمیوم) در دو گیاه دارویی بادرنجبویه و آویشن باغی با 5 تیمار (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد پساب) و 3 تکرار به صورت گلدانی در قالب طرح آزمایشی کاملاً تصادفی به اجرا در آمد. اثر نسبت های مختلف پساب روی ارتفاع ساقه، تعداد ساقه، قطر ساقه، وزن تر و خشک و درصد اسانس در هر دو گونه معنی دار شد. بیشترین نسبت وزن خشک هوایی به ریشه که یکی از معیارهای فتوسنتز می باشد در تیمارهایی به دست آمد که درصد پساب بیشتری داشتند. همچنین اثر پساب در تعداد برگ و پنجه در گیاه بادرنجبویه معنی دار شد. نتایج نشان داد که افزایش نسبت پساب در آب آبیاری باعث افزایش شاخص های عملکرد در هر دو گیاه در سطح 1 درصد آماری می شود. نتایج تجزیه عناصر سنگین سرب و کادمیوم در پساب نشان داد که میزان کادمیوم در پساب ناچیز و میزان سرب جهت آبیاری کمتر از حد مجاز می باشد. میزان جذب کادمیوم در تمامی تیمارها و تکرارها غیر قابل تشخیص بود. نتایج تجزیه واریانس میزان تجمع در ریشه و قسمت های هوایی و فاکتور انتقال سرب در گیاه بادرنجبویه دارای اختلاف معنی دار نبود. با این وجود بیشترین غلظت سرب در ریشه، مربوط به تیمار 100 درصد پساب و کمترین آن مربوط به تیمار صفر درصد پساب بود. بیشترین و کمترین غلظت سرب در بخش هوایی نیز به ترتیب در تیمار100 و صفر درصد پساب مشاهده شد. بیشترین و کمترین مقدار فاکتور انتقال به ترتیب به تیمار 100 و 50 درصد پساب اختصاص یافت. میزان تجمع سرب در قسمت های هوایی آویشن باغی در تمامی تیمارها و تکرارها غیر قابل تشخیص بود و در این گیاه فاکتور انتقال وجود نداشت. تجمع سرب در ریشه آویشن باغی تحت آبیاری با نسبت های مختلف پساب در سطح 5 درصد معنی دار شد. بطوری که با افزایش درصد پساب تجمع سرب فزونی یافت. در مقایسه میزان جذب سرب دو گیاه در نسبت های مختلف پساب، تجزیه واریانسی در قالب فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با دو عامل نسبت های پساب و گیاه در سه تکرار انجام گرفت و نتایج نشان داد که بین دو گیاه در سطح 1 درصد تفاوت معنی داری وجود دارد و میزان جذب و تجمع سرب در گیاه بادرنجبویه بیشتر از گیاه آویشن باغی می باشد. این پژوهش نشان داد که پساب شهری شهرکرد علاوه بر تأمین آب جهت رشد, باعث افزایش عملکرد گیاهان می شود و غلظت سرب و کادمیوم در هر دو گیاه کمتر از حد مجاز می باشد. همچنین مشخص شد که گیاه بادرنجبویه توانایی بیشتری در جذب و انتقال عنصرسنگین سرب نسبت به گیاه آویشن باغی دارد.